Día de Muertos to bardzo ważne w kulturze meksykańskiej święto, które czci i honoruje bliskich zmarłych. W Meksyku jego obchody trwają teoretycznie od 31. października do 2. listopada. Obejmują katolicki dzień Wszystkich Świętych (Todos los Santos), wigilię tego dnia oraz święto Zaduszek (Día de los Fieles Difuntos). Mimo, że w Polsce również obchodzimy to katolickie święto to Meksykanie świętują w całkowicie odmienny i zarazem oryginalny dla nas sposób.
Aby poznać historię tego tradycyjnego święta musimy cofnąć się do epoki prekolumbijskiej. Badacze twierdzą, że święto ku czci zmarłych ma ponad 3000-letnią tradycję, a wiara w życie pozagrobowe na ziemiach obecnego Meksyku i Ameryki Centralnej była obecna w kulturze i bardzo popularna już ponad 5000 lat temu. Mimo, że nie znamy dokładnych dat, pewne natomiast jest, że obecna forma Día de Muertos powstała z unikalnej kombinacji elementów pochodzących z miejscowych wierzeń oraz religii katolickiej.
Przed pojawieniem się hiszpańskich konkwistadorów Aztekowie, którzy zamieszkiwali obszary dzisiejszej Ameryki Centralnej obchodzili święto, podczas którego oddawano hołd przodkom. Święto odbywało się w sierpniu i trwało równy miesiąc. W jego trakcie składano także ofiary Władcy Krainy Zmarłych, bogowi Mictlantecuhtli oraz jego żonie bogini Mictecacíhuatl, nazywanej przez Azteków Królową Śmierci.
Obchody święta zakończyły się wraz z nadejściem hiszpańskich konkwistadorów. Po podbiciu terenów należących do rdzennych ludów mezoameryki, Hiszpanie narzucili im swą wiarę. Jednocześnie robili wszystko, aby wyprzeć rodzime wierzenia i religie. Starania te nie zawsze przynosiły oczekiwane rezultaty, w wyniku czego często religie i zwyczaje przeplatały się wzajemnie tworząc unikalną kombinację.
Konkwistadorzy chcąc nawrócić pogańskie ludy Ameryki Centralnej zadecydowali, aby przenieść obchody letniego święta zmarłych przodków na początek listopada, tak aby zbiegały się z katolickimi świętami Dnia Wszystkich Świętych i Dniem Zadusznym. Decyzja ta spowodowała wymieszanie się tradycji dwóch zupełnie różnych kultur i zapoczątkowała obchody Día de Muertos.
Obecnie świętowanie Día de Muertos przebiega inaczej niż Dzień Wszystkich Świętych w Polsce. Co prawda podobnie jak w naszym kraju, również w Meksyku, traktowane jest jako dobra okazja do rodzinnego spotkania, ale musimy tu zwrócić uwagę na fundamentalną różnicę. Meksykanie prawdziwie wierzą, że w tych dniach mogą liczyć także na towarzystwo… bliskich zmarłych.
Wierzą oni, że dusze ich przodków podążają drogą aksamitek, czyli małych pomarańczowych kwiatków, wprost do swoich rodzin. Przez jeden dzień w roku zmarli mogą jeść, pić i ucztować wraz ze swoimi bliskim na ziemi. Warto dodać, że w 2003 roku Día de Muertos zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
To, jak dokładnie przebiega to święto możemy zobaczyć w obsypanym nagrodami (m.in. dwoma Oskarami i Złotym Globem) filmie animowanym “Coco”. Podbił serca nie tylko najmłodszych widzów! Historia opowiadana z perspektywy dwunastoletniego chłopca, Miguela Rivery jest w stanie poruszyć niejedno dorosłe serce. Dodatkowo całej animacji towarzyszą świetnie skomponowane piosenki, które zarówno po hiszpańsku i po polsku brzmią naprawdę ujmująco.
Znasz już historię Święta Zmarłych w Meksyku. Teraz warto rozszyfrować jego najważniejsze symbole, a zarazem słówka, które pozwolą Ci jeszcze lepiej zrozumieć ten fenomen.
To postać stworzona przez meksykańskiego litografa i ilustratora Jose Guadalupe Posada. La Catrina to szkielet ubrany w strój kobiety charakterystyczny dla wyższej klasy z okresu, w której żył jej twórca. To właśnie on zapoczątkował tradycję przedstawiania współczesnych postaci jako szkieletów. Jest to jednocześnie forma humorystycznego komentarza. La Catrina stała się nieodłączną postacią w dekoracjach i uroczystościach Día de Muertos. Jest również traktowana jako współczesny odpowiednik azteckiej Królowej Śmierci.
Czyli po polsku czaszka. Zdrobnienie tego słowa calaverita oznacza małą czaszkę lub rymowankę (rimas), która ma za zadanie żartobliwie obśmiać charakterystyczne cechy żyjących jeszcze ludzi. Calaveras de azúcar to czaszki z cukru. Często mają na czole wypisane imię zmarłej osoby lub, w formie żartobliwego gestu, imię osoby, która wciąż żyje. Należy zwrócić uwagę, że słowo „calavera” jest używane powszechnie i najczęściej w żartobliwym kontekście. Absolutnie nie ma ponurej lub makabrycznej konotacji. Calaveras przypomina nam o przejściowej naturze życia, o tym, że nasz czas na Ziemi jest ograniczony.
To ołtarze, które wiele osób umieszcza w swoich domach na czas Święta Zmarłych, aby uczcić bliskich, którzy odeszli. Ołtarze (zwane także ofrendas czyli „ofiarami”) mogą znajdować się również w innych miejscach, np. w szkołach, firmach i miejscach publicznych. Zazwyczaj mają one kilka poziomów. Wypełnione są portretami zmarłych, świecami (velas lub veladoras), kwiatami, chlebem (pan de muerto), szklankami z wodą, owocami oraz innym jedzeniem. Uważa się, że duchy przodków konsumują esencję pożywienia, którą dla nich pozostawiono na przygotowanym ołtarzu.
Co ciekawe, mimo, że oficjalnie Día de Muertos trwa od 31. października do 2. listopada, mówi się, że według tradycji zmarli przychodzą na ziemię co 12 godzin już od 28. października. W niektórych rejonach Meksyku mówi się, że tego dnia można “spotkać” zmarłych w tragicznych wypadkach, 29. z kolei tych, którzy zostali uduszeni lub topielców. 30. i 31. października czeka się na dzieci, które odeszły zanim zostały ochrzczone i tych zapomnianych, bez rodziny, która mogłaby ich wspominać tego dnia. 1. listopada przybywają duchy zmarłych dzieci, a 2. listopada dusze dorosłych, dla których dodatkowo na ofrendzie pozostawia się również cygara i butelki z alkoholem.
Tłumacząc dosłownie jest to “chleb zmarłych”. To chyba najważniejszy pokarm, który powinien się pojawić na przygotowanym ołtarzu. Chleb może się znacznie różnić w zależności od regionu zarówno sposobem przygotowania oraz kształtem. Czasami jest podobny do pan de yema, żółtego chleba zrobionego z żółtek jaj lub może mieć formę białych słodkich bułek. Pan de muerto bardzo często zjada się zanurzając jego kawałki w kawie lub gorącej czekoladzie.
To potoczna nazwa meksykańskiej aksamitki wzniesionej. Meksykanie używają ich do przyozdabiania grobów oraz ołtarzy w trakcie Dnia Zmarłych. W Meksyku o tej porze roku rośnie obficie. Co więcej, jego ostry zapach ma według wierzeń przyciągać duchy zmarłych, które przybywają odwiedzić swoich bliskich w trakcie trwania Día de Muertos.
To arkusze kolorowego papieru, który jest używany w Meksyku do dekoracji na wszystkie święta i fiesty. Kształtem i licznymi wzorami przypomina dobrze nam znane serwety. W czasie Święta Zmarłych papel picado jest umieszczamy wokół krawędzi ołtarza i stanowi jego kolorową dekorację.
Procesje i parady z okazji Día de los Muertos w Meksyku to spektakularne wydarzenia kulturalne. Mieszkańcy i turyści uczestniczą w kolorowych pochodach, ubierając się w tradycyjne stroje, malując szkieletowe maski na twarzach i dekorując ubrania aksamitkami. Najbardziej znane i huczne parady możemy podziwiać w Oaxaca. Muzyka, taniec i śpiew tworzą niezapomniany nastrój. Uczestnicy niosą ze sobą kwiaty aksamitki i inne ofiary, aby udekorować groby swoich bliskich. To wyjątkowy sposób na uczczenie zmarłych, podczas którego radośnie celebruje się życie i kulturowe dziedzictwo Meksyku.
Odwiedzanie grobów z okazji Día de los Muertos to jedna z najważniejszych tradycji tego meksykańskiego święta. Rodziny zbierają się na cmentarzach, aby uczcić pamięć swoich zmarłych bliskich. Groby są starannie przygotowywane przed tym dniem, a cmentarze stają się miejscem pełnym życia i kolorów. Rodziny przychodzą z koszami pełnymi kwiatów, jedzeniem, napojami, które umieszczają na grobach zmarłych. Zapalają także świeczki, które symbolizują drogę dla dusz zmarłych, aby mogły wrócić i cieszyć się z bliskimi. To czas refleksji i modlitwy, ale także okazja do spotkania się z rodziną, dzielenia się wspomnieniami i opowiadania historii zmarłych.
Na moim kanale YouTube możesz obejrzeć bardzo ciekawą rozmowę z Davidem. Mój gość aktualnie mieszka w Polsce od kilku lat, ale pochodzi z Meksyku. David zdradza wiele interesujących faktów na temat Święta Zmarłych oraz wyjaśnia skąd pochodzą i co oznaczają charakterystyczne symbole. Zachęcam do obejrzenia naszej rozmowy.
Dzięki, że przeczytałeś mój wpis do końca. Jeśli chcesz poznać słówka związane z Día de Muertos i potrenować je rozwiązując ćwiczenia, a także korzystając z aplikacji Quizlet, kliknij w poniższy przycisk. W ten sposób zapiszesz się na mój newsletter i pobierzesz specjalny PDF. Oprócz tego czekają na Ciebie inne, dodatkowe materiały! ⬇️
