Czasowniki zwrotne w hiszpańskim wielu osobom sprawiają kłopot. Moi uczniowie również często obawiają się nauki gramatyki, uważają, że sobie nie poradzą. Nic bardziej mylnego. Gdy dobrze opanujesz podstawy, na dalszych etapach hiszpańskiej przygody będzie dużo łatwiej. A rozwiązywanie kolejnych zadań z czasownikami zwrotnymi będzie samą przyjemnością.
Jak rozpoznać czasowniki zwrotne? Jak wygląda ich budowa? Pewnie pojawiają się w twojej głowie takie pytania. Czasowniki zwrotne składają się z czasownika podstawowego w bezokoliczniku oraz zaimka zwrotnego. Dobrze wiesz, że w języku hiszpańskim mamy trzy grupy czasowników, zakończonych na -ar, -er, -ir. Dodając do nich „se”, czyli zaimek zwrotny otrzymujemy czasowniki zwrotne. Proste! Sprawdźmy, jak wygląda to na przykładzie: lavarse – myć się.
| yo | me lavo – myję się | nosotros | nos lavamos – myjemy się |
| tú | te lavas – myjesz się | vosotros | os laváis – myjecie się |
| él, ella, usted | se lava – myje się | ellos, ellas, ustedes | se lavan – myją się |
Kolorem czerwonym zaznaczyłam zaimek zwrotny, który w języku hiszpańskim odmienia się przez osoby. W języku polskim wygląda to trochę inaczej, jak widzicie wyżej we wszystkich przykładach mamy zaimek zwrotny „się”. Zarówno w języku polskim, jak i języku hiszpańskim zaimka zwrotnego używamy, wtedy kiedy podmiot wykonał czynność sam na sobie. A co się dzieję, gdy podmiot nie oddziałuje na siebie? Porównajmy poniższe zdania:
Yo me peino – Czeszę się.
Yo peino a mi hermana – Czeszę moją siostrę.
W pierwszym zdaniu podmiot oddziałuje na siebie, czeszę sama siebie – konieczne jest użycie zaimka zwrotnego. W drugim przykładzie czeszę swoją siostrę, dlatego nie mamy do czynienia tutaj z czasownikiem zwrotnym. Aby zrozumieć jeszcze lepiej tę zasadę, porównajmy jeszcze jeden przykład:
Marco lava su coche. – Marco myje swój samochód.
Marco se lava las manos. – Marco myje ręce.
W trakcie nauki czekają na nas różne, małe i duże wyzwania. Tym razem będziesz przygotowany. Trzeba zapamiętać, że nie każdy czasownik zwrotny w języku polskim, będzie również czasownikiem zwrotnym w języku hiszpańskim. Działa to tak samo w drugą stronę. Poznaj kilka takich czasowników, które mogą płatać figle.
Czasowniki, które nie są zwrotne w języku polskim:
Gdzie umieścić zaimki zwrotne w zdaniu? W większości przypadków stawiamy je przed odmienionym czasownikiem.
Me lavo los dientes a las 8. – Myję zęby o 8.
Eliza se ducha y se maquilla por la mañana. – Eliza bierze prysznic i maluje się rano.
Mi hermano se afeita los fines de semana. – Mój brat goli się w weekendy.
Warto zapamiętać, że odmienione zaimki zwrotne „przyklejamy” do bezokoliczników.
Tengo que levantarme pronto. – Muszę wcześnie wstać.
Carlos quiere casarse con Anita. – Carlos chce poślubić Anitę.
Necesito lavarme las manos. – Muszę umyć ręce.
W zdaniach z perífrasis verbales, czyli gdy mamy połączenie co najmniej dwóch czasowników, często w bezokoliczniku mamy do wyboru dwie opcje. Zaimek zwrotny może występować przed odmienionym czasownikiem lub po bezokoliczniku.
Dołącz do ponad 3000 uczniów!
Jedną z najpopularniejszych peryfraz wprowadzanych na początku nauki jest ir + a + bezokolicznik. Sprawdźmy przykłady zdań z użyciem tej konstrukcji:
Voy a acostarme tarde. – Pójdę późno spać.
Me voy a acostar tarde. – Pójdę późno spać.
Kasia va a maquillarse. – Kasia będzie się malować.
Kasia se va a maquillar. – Kasia będzie się malować.
Podobnie wygląda miejsce zaimka zwrotnego przy konstrukcji estar + gerundio. To my decydujemy, gdzie umieścić „się”. Mamy do wyboru: wyrzucamy je przed lub za czasownikiem. Najlepiej widać to na przykładach:
Ahora estoy duchándome/ Ahora me estoy duchando. – Teraz biorę prysznic.
En este momento Monika está peinándose/ En este momento Monika se está peinando. – W tym momencie Monika czesze włosy.
Zwróć uwagę na akcent graficzny, gdy dodajemy kolejną sylabę do gerundio. Musimy zaznaczyć ten akcent nad samogłoską znajdującą się w przedostatniej sylabie gerundio.
Jakie będzie miejsce zaimka zwrotnego w trybie rozkazującym? W zdaniach twierdzących trybu rozkazującego (imperativo afirmativo) będziemy ponownie go dołączać do czasownika. Nadal musimy pamiętać, że trzeba je odmienić oraz podobnie jak przy gerundio stawiamy akcenty graficzne.
Oto przykłady:
Na dalszym etapie nauki poznasz również przeczenia w trybie rozkazującym. Chociaż podejrzewam, że znasz wiele zdań w tym trybie z seriali, filmów czy piosenek. Tym razem zaimek zwrotny stawiamy przed odmienionym czasownikiem.
¡No te preocupes! – Nie martw się!
¡No te duermas! – Nie zasypiaj!
¡No te laves! – Nie myj się!
Dlaczego musimy być czujni, ucząc się czasowników zwrotnych? Niektóre z nich potrafią zmienić znaczenie! Wystarczy dodać tylko zaimek zwrotny i czasownik będzie znaczyć coś zupełnie innego.
Poznaj kilka najważniejszych przykładów, które uratują Cię przed wpadką językową.
Jeśli zwrócisz uwagę na różnicę w znaczeniu tych czasowników już na początku swojej przygody z językiem hiszpańskim, unikniesz licznych nieporozumień. Dobrym pomysłem jest zapisanie ich w jednym miejscu np. w zeszycie i ułożenie kilka swoich zdań. Dzięki temu, na pewno zostaną na dłużej w naszej pamięci.
Na koniec mała niespodzianka! Lista najpopularniejszych czasowników zwrotnych przyda się każdemu, kto chce opanować to zagadnienie.
| levantarse – wstawać | dormirse – zasypiać |
| ducharse – brać prysznic | despedirse – żegnać się |
| bañarse – kąpać się | llamarse – nazywać się |
| acostarse – kłaść się spać | divertirse – bawić się |
| afeitarse – golić się | relajarse – odprężyć się |
| casarse – ożenić się/ wyjść za mąż | ponerse – zakładać (ubranie) |
| aburrirse – nudzić się | quitarse – zdejmować (ubranie) |
| despertarse – budzić się | sentarse – siadać |
| lavarse – myć się | preocuparse – martwić się |
| peinarse – czesać się | encontrarse – znajdować się |
| maquillarse – malować się | sentirse – czuć się |
| vestirse – ubierać się | irse – odchodzić |
Do tej lekcji przygotowałam dla Ciebie specjalny zeszyt ćwiczeń w PDF, dzięki któremu przećwiczysz czasowniki zwrotne w praktyce (możesz wydrukować go w dowolnej chwili). Pewnie widzisz już, że czasowniki zwrotne w języku hiszpańskim, mają dużo wspólnego z tymi w języku polskim. Tak że z pewnością sobie z nimi poradzisz! Zeszyt ćwiczeń dostępny jest na www.agatauczy.pl/skarby.
